Theo Đông Y, thực vật và động vật đều có thể chế biến thành cao thuốc bằng cách cô đặc hoặc sấy dịch được thu từ các nguyên liệu kết hợp với dung. Trước khi chiết suất dược liệu cần xử lý trước( rửa sạch, thái nhỏ, sao tẩm) sau đó mới điều chế thành các loại cao
Các loại cao dược liệu hiện nay
1. Cao lỏng, cao mềm
- Loại cao sánh lỏng, có mùi vị đặc trưng của dược liệu dùng trong việc điều chế cao. Theo dân gian thường quy ước rằng cứ 01ml cao lỏng tương ứng với 01gram dược liệu dùng chế cao thuốc. Cao lỏng và cao mềm thường có nguồn gốc từ thực vật, cây thuốc.
2. Cao đặc
- Cao đặc là khối đặc quánh lại, với hàm lượng được chế biến từ thực vật và động vật( xương, gạc , sừng, thịt,..) và thường được dùng để điều chế thành các viên thuốc hoàn, viên bao hoặc có thể sử dụng ngay. Cao thành phẩm có màu nâu cánh gián, màu đen có vị thơm, đắng, deo mịn đối với cao thực vật. Còn đối với cao động vật có màu nâu nhạt, nâu đậm, đen, tanh tanh. Hàm lượng dung môi dùng chiết xuất còn lại trong cao không quá 20 %.
3. Cao khô
- Cao khô có dạng khối hay bột khô, là loại cao có độ đậm đặc nhất trong các loại cao và cũng là loại được bảo quản lâu nhất vì độ ẩm dưới 5%. Người ta thường dùng dược liệu thảo mộc hoặc động vật để sản xuất cao khô, cao bánh, bột cao.
Quy trình làm cao lỏng, cao nước
- Cao lỏng, cao nước có nguồn gốc từ thực vật, dùng nước để nấu đến khi nào cô đặc đến mức đạt yêu cầu. Cao thành phẩm thường chứa 15-20% đường có thể bảo quản được lâu, tránh mốc làm hư hỏng. Để cao lỏng ở chỗ mát trong thời gian ít nhất 1 ngày rồi lọc.
- Sau khi thu dịch xong, tiến hành lọc, cô dịch chiết bằng các phương pháp khác nhau để thu được cao lỏng có tỷ lệ quy ước( quy ước cứ 01ml cao lỏng tương ứng với 01 gram dược liệu dùng chế cao thuốc).
Giai đoạn 1: Nấu, hầm dung dịch nước thuốc trong thời gian dài
- Sử dụng Nồi ninh cao dược liệu được làm từ inox 304 cao cấp có 3 lớp cách nhiệt và được thiết kế chắc chắn, chống gỉ sét, chống oxy hóa cao. Có bảng điều khiển dễ dàng điều chỉnh thời gian và nhiệt độ nấu. Cho nguyên liệu vào nồi, sau đó đổ nước vào( đổ gấp 4- 6 lần khối lượng nguyên liệu, ngập 5-10 cm).
Quy ước về thời gian nấu như sau:
Nguyên liệu | Thời gian |
Thân rễ cứng | Nấu 6 giờ |
Lá, hoa, cành nhỏ | Nấu 4 giờ |
Xương động vật | Nấu 6-48 giờ |
- Sau khi nấu xong mở van dưới đáy nồi để lấy được dung dịch mang đi bảo quản.
Lưu ý: Khi ninh, nấu không sử dụng nồ bằng đồng, sắt để tránh làm biến đổi chất lượng của sản phẩm trong quá trình nấu.
Sau khi nấu nước cốt, lược bỏ nguyên liệu, dược liệu đã nấu, giữ cho cao trong suốt, không bị đục, cặn, không chứa bã dược liệu. Cần sử dụng máy lọc cặn bã để loại bỏ hoàn toàn cặn đục còn sót lại trong nước thuốc.
Giai đoạn 2: Cô cao thuốc, cô cao nước dược liệu
- Để cô cao thuốc cần phải cô thuốc ở nhiệt độ thấp, khuấy đảo thường xuyên, nên sử dụng Nồi cô cao dược liệu kèm cánh khuấy trộn sẽ dễ dàng hơn trong việc đun nấu. Đổ nước thuốc vào khoảng ¾ nồi, lấy tỉ lệ là 1 lít nước cao bằng 4-6 kg dược liệu. Cài đặt thời gian, nhiệt độ thích hợp rồi bật máy, máy khuấy trộn sẽ khuấy đảo và cô thuốc đến mức đạt yêu cầu.
Giai đoạn 3: Thêm phụ gia và bảo quản
- Thuốc cao lỏng thường chỉ để được 2-3 ngày là sẽ bị mốc nên trong lúc ninh phải cho thêm các dung môi như đường, mật, cồn Acid Benzoic 20%. Theo tỷ lệ 1 lít cao lỏng đun với 800g đường hoặc mật hoặc 10ml cồn Acid Benzoic Sau khi ninh xong cao dược liệu sẽ có mùi thơm của dược liệu, vị ngọt đắng, màu nâu đậm hoặc màu đen.
- Để đảm bảo cao dược liệu có thời gian sử dụng lâu dài thì nên đóng chai tối màu. Sử dụng máy chiết rót chia dịch đặc để đóng chai bảo quản, máy được làm từ inox 304, thích hợp trong ngành sản xuất dược liệu, dược phẩm, không nên chiết rót qua các phễu chứa bằng nhựa không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Quy trình làm cao đặc, cao dược liệu, cao dạng bánh, khô
- Các bước tiến hành nấu cao đặc tương tự như nấu cao lỏng vậy nhưng sẽ mất nhiều thời gian hơn. Nấu cao động vật thường chiết 3 đến 4 nước, mỗi nước nấu từ 24 đến 48 giờ sau đó đem cô đến đặc lại, sau khi cao động vật cô đặc thành màu nâu cánh gián cứng, thì tiến hành cắt miếng nho và gói vào trong giấy kín.
- Để rút ngắn thời gian cô đặc cao, các cơ sở sản xuất thường sử dụng nồi cô cao đặc được sử dụng làm thước dạng đặc. Miệng nồi rộng giúp quá trình bay hơi diễn ra nhanh chóng hơn, cùng với motor khuấy đảo liên tục kèm cánh vét đáy và vét thành nồi giúp nguyên liệu không bám nhiều. Nồi cô cao cũng có 3 lớp, lớp giữa là lớp chứa nước, giúp quá trình cô đặc không bị cháy khét khi truyền nhiệt bằng nước.
- Kết thúc quá trình nấu cao, cao đặc được vo lại thành viên thuốc hoàn bằng cách trộn với mật ong, mật mía hoặc mạch nha theo tỉ lệ 1: 1 hoặc 1,2: 1,5 rồi bỏ vào lồng quay của máy vo viên. Máy sẽ tự động vo thành viên và đánh bóng viên hoàn từ 1-2 phút.
>>> Xem thêm: Tìm hiểu về quy trình sản xuất mỹ phẩm thiên nhiên
CÔNG TY TNHH MÁY MÓC THIẾT BỊ TÂN SAO BẮC Á
Địa chỉ: F12/4, Đường Phạm Thị Nghĩ, Xã Vĩnh Lộc A, Bình Chánh, TP.HCM
Điện thoại: 028 2246 3999 – 028 2241 8459
Hotline/ Zalo: 0989 193 888 – 0985 467 398
Email: congtytansaobaca@gmail.com
Website: tansaobaca.com – tasaba.vn